ZESPÓŁ PRZEDSZKOLNY W TUSZYNIE: Przedszkole Miejskie Nr 1 Przedszkole Miejskie Nr 3 Oddział Przedszkolny w Garbowie Oddział Przedszkolny w Tuszynku

 

NIE MA WAŻNIEJSZEGO ZAJĘCIA W ŻYCIU JAK BYCIE RODZICEM.

RODZICE SĄ ZOBOWIĄZANI MIEĆ ZAWSZE NA WZGLĘDZIE DOBRO DZIECKA I UNIKAĆ WSZYSTKIEGO,  CO MOGŁOBY WYRZĄDZIĆ MU KRZYWDĘ ZARÓWNO FIZYCZNĄ,

JAK I PSYCHICZNĄ.

 

Istnieją różne style wychowawcze. Istotne jest, aby zachować w nich pewnego rodzaju równowagę, która pozwoli na spełnienie się w roli dobrego rodzica. Sukces wychowawczy odnosi się do znalezienia równowagi między wymaganiami, a wsparciem osób wychowujących. Kompetentny wychowawca potrafi jasno stawiać dzieciom granice tego, co wolno robić, a co jest kategorycznie zabraniane, gdyż przekracza się normy społeczne.

Brak jakichkolwiek granic w rodzinie jest dla dziecka bardzo krzywdzący i może trwale zakłócić jego rozwój.

 

Po co są normy i zasady, granice i reguły?

POMAGAJĄ DZIECIOM W ODKRYWANIU ŚWIATA!

 

Norma to ogólna wskazówka dotycząca tego, jak należy postępować w życiu. Pokazuje kierunek i właściwy sposób postępowania. 

Zasady są uszczegółowieniem powszechnie przyjętych norm – opisują reguły postępowania w danej sytuacji.

Naukowcy zakładają, że dzieci rodzą się aspołeczne, czyli nie posiadają systemu wartości, nie potrafią odróżnić dobra od zła. Pierwsze normy i zasady życia społecznego poznaje małe dziecko w rodzinie, ponieważ to ona jest pierwszym środowiskiem, które wywiera na nie wpływy wychowawcze. Granice w zachowaniu dziecka ustalają rodzice, wprowadzając określone zasady postępowania oraz ujawniając swoje oczekiwania wobec niego.

            Badania potwierdzają, że dzieci, których rodzice ustalają jasne granice w jego wychowaniu dorastają z większym poczuciem własnej wartości i pewności siebie. Rodzice świadomi tego, jak dużą rolę stanowi zabawa, pochwała  mogą wspólnie ustalać granice.             W rodzinach, w których istnieje niewiele jasno sformułowanych reguł postępowania, częściej zdarzają się problemy wychowawcze.

 

Granice:

• dają poczucie bezpieczeństwa i stabilności – dzieci mogą doświadczać silnego niepokoju, gdy są świadome, że mają w rodzinie największą władzę, kontrolę nad sytuacją i realne sprawstwo. Choć wiąże się to z niemal nieograniczonym dostępem do przywilejów, na dłuższą metę staje się zbyt dużym obciążeniem dla niedojrzałej osobowości. Dziecko oczekuje od rodziców mądrych decyzji i zdecydowanego wyznaczania jasno określonych granic, co daje mu poczucie ustabilizowanej, przewidywalnej i uporządkowanej  rzeczywistości;

• określają obszar akceptowanych zachowań – wyraźnie ustalone, stabilne granice wytaczają dzieciom ścieżkę postępowania zgodnego z normami i zasadami, zarówno w rodzinie, jak i szerszych kręgach społecznych;
• definiują związki z innymi ludźmi – precyzują wzajemne wpływy, rozkład sił oraz hierarchię w kontekście kontroli i władzy, szczególnie ważnych w relacji rodzic-dziecko;
• pomagają odkrywać świat – rodzice mogą ułatwić dzieciom ten proces poprzez rzetelne odpowiedzi na nurtujące pytania: Co jest w porządku, co nie jest i dlaczego? Jak daleko mogę się posunąć? Co się stanie, jeśli przekroczę wyznaczoną granicę? Czy wiąże się to z konkretnymi konsekwencjami?

 

Wraz z rozwojem dziecka granice muszą się rozszerzać. Stanowią punkt odniesienia dla rosnącej dojrzałości dziecka, są odzwierciedleniem szacunku, akceptacji i zaufania jakim darzą go rodzice.

 

W każdej rodzinie bywają sytuacje wymagające od rodziców wprowadzenia dyscypliny.        Pozytywna dyscyplina- dyscyplina polega między innymi na ustanawianiu granic.                      Jest to bardzo trudne zadanie szczególnie, jeśli chodzi o małe dzieci.
         

W przypadku wprowadzenia dyscypliny rodzice mogą popełnić wiele błędów. Takie błędy mogą obniżyć skuteczność próby dyscyplinowania i spowodować spadek samooceny dziecka. Jeden z najbardziej szkodliwych błędów polega na wprowadzaniu dyscypliny pod wpływem zdenerwowania. Kiedy puszczają nerwy uczestnicy bardziej zajmują się atakiem, niż rozwiązaniem problemu. Próba karcenia dziecka pod wpływem złości ma także inne wady. Mówi się rzeczy, których tak naprawdę się nie myśli. Naprawienie szkody wyrządzonej bolesnymi słowami wypowiedzianymi w złości może  zabrać wiele czasu.

Do motywowania pozytywnych zachowań dziecka nie wystarczą zasady lub uwagi. Jedną z metod dzięki której uczy się ono postępować w określony sposób, to poparcie pozytywnego zachowania.

 W jaki sposób i w jakich okolicznościach należy chwalić dziecko?
Udzielanie pochwał:

• uzależniaj pochwałę od zachowania,
• udzielaj pochwały natychmiast,
•  wyrażaj precyzyjnie swoje uznanie, podkreślając, czego dotyczy,
•  wyrażaj aprobatę nie tylko słowami, lecz również uśmiechem.
•  chwaląc dziecko poklep je po plecach, obejmij i pocałuj.
• zauważ w czym dziecko jest dobre , nie czekając z nagrodą wyłącznie na zachowanie perfekcyjne.
•  chwal konsekwentnie , kiedy tylko zauważysz postępy w zachowaniu, do którego chcesz dziecko zachęcić.
• wyrażaj się pochlebnie o dziecku w obecności innych.
• chwal częściej dzieci które stwarzają trudności wychowawcze.
• wskaż dziecku jak samo może nagradzać się za pozytywne zachowanie.

 

W wypadku opornych i sprawiających duże problemy wychowawcze dzieci pochwała rodzicielska nie jest na początku wystarczającym wzmocnieniem, aby zmienić niepożądane zachowanie. Aby jednak zapewnić dodatkową zachętę niezbędną do tego, by dziecko osiągnęło określony cel, rodzice mogą posługiwać się tak zwaną namacalną nagrodą-na przykład dodatkowe przywileje bądź ulubione zajęcie. Rodzice stosując konkretne nagrody w celu motywowania dzieci do uczenia czegoś nowego, powinni zapewniać im nagrody typu społecznego ( tzn. uwagi i słowa pochwały).

 

System nagród bądź wdrażana taktyka ustanawiania granic będą efektywne tylko wówczas, jeśli rodzice:

• jasno zdefiniują oczekiwane zachowanie,
• ustanowią konsekwentne granice dotyczące zachowań,
• będą nagradzać niewielkie postępy,
• będą nagradzać wkład włożony w poprawę zachowania,
• będą nagradzać natychmiast,
• będą unikać mieszania nagród z karami,
• stopniowo zastąpią namacalne nagrody rzeczowe aprobatą społeczną,
• będą dopasowywać swoją taktykę do zmieniających się zachowań dziecka oraz do nowych nagród.

 

         Mądre wytyczanie granic to dostarczanie dziecku pewnych ram funkcjonowania, to uczenie go pewnych algorytmów postępowania. Dobrze poprowadzone, może przynieść mu wiele korzyści. Przede wszystkim – ramy nadają strukturę i powodują, że świat dziecka staje się uporządkowany, przewidywalny, stabilny, a przez to – bezpieczny. Uczy poszanowania praw i potrzeb innych ludzi oraz wzmacnia postawę empatyczną bez poczucia utraty autonomii. Przyczynia się do rozwoju moralnego (rozróżnianie tego co słuszne i dobre) oraz społecznego (przestrzeganie pewnych norm współżycia, stosowanie pewnych wzorców zachowań).Ponadto, funkcjonowanie w pewnych ramach, czasem uzasadnione ich przesuwanie, poszerza samowiedzę dziecka i buduje jego tożsamość. Wzmacnia umiejętność samokontroli, pewność siebie oraz umiejętność współpracy.

Wytyczanie granic jest procesem dynamicznym, zmienia się w miarę rozwoju dzieci. Wyzwaniem dla rodziców jest ciągłe dostosowywanie i poszerzanie granic tak, aby utrzymać dzieci w ścieżce prawidłowego rozwoju.

 

Jak wprowadzić spójny system norm i zasad: 

• utwórz listę poleceń i zasad, które są najczęściej lekceważone przez dzieci w domu
• · listę takich, których dzieci powinny przestrzegać;  opisz te polecenia i zasady możliwie jak najdokładniej;
• zastanów się, które polecenia i zasady są dla ciebie jako rodzica naprawdę ważne;
• przed wprowadzeniem zasad warto zastanowić się i odpowiedzieć sobie na kilka pytań:

(Rodzic/opiekun)

-Co jest dla mnie ważne?

 -Dlaczego akurat to?

- Dlaczego daję dziecku takie polecenie?

- Dlaczego w mojej rodzinie obowiązuje właśnie ta zasada?

 -Jaki cel wychowawczy chcę osiągnąć ucząc dzieci tych zasad?

- Jakie cechy i umiejętności chcę wykształcić w dzieciach wymagając przestrzegania tych zasad?

- Co się może stać (teraz i w przyszłości) jeżeli dzieci będą ignorować to polecenie (tę zasadę)?

 

Jeżeli jesteśmy pewni, co dla naszych dzieci jest dobre, wyznaczanie granic nie jest problemem.

Zasady, których należy przestrzegać:

Zasady muszą być określone jasno, prosto i konkretne, najlepiej ze wskazówką, jakiego zachowania oczekujemy. Zasady formułujemy krótko – im mniej słów, tym lepiej; spokojny, pewny ton głosu; niewielka odległość od dziecka, w kontakcie wzrokowym z dzieckiem; Im więcej zasad, tym trudniej o nich pamiętać.

Przykłady:

Zamiast:

• Nie chodź po kuchni w czasie obiadu.
• Nie rozrzucaj papierków po pokoju.
• Nie włączaj telewizora podczas pracy ( rysowania, odrabianie lekcji…)

Właściwe:

• Jemy obiad siedząc przy stole.
• Śmieci wrzucamy do kosza
• Lekcje odrabiamy w ciszy.

 

• Zasady powinny być akceptowane i przestrzegane przez każdego z opiekunów, gdyż w innym wypadku dziecko zawsze zwróci się do tego, którego decyzja będzie dla niego korzystniejsza;
•  Zasady nie są magiczną różdżką. Nie wystarczy raz nimi „dotknąć”, żeby nastąpił cud przemiany. Konieczne jest przywoływanie zasad na co dzień.
• W miarę postępowania rozwoju dziecka, zestaw tych reguł powinien być uzupełniany o takie, które odpowiadają pojawiającym się nowym potrzebom dziecka oraz zmieniającym się w miarę upływu czasu relacjom dorosły – dziecko.

 

W procesie wyznaczania granic ważne jest to, aby nie dopuścić do zerwania relacji z dzieckiem. Nawet, jeżeli ustanowimy granice odnosząc się z szacunkiem do dziecka, bardzo możliwe że będzie ono niezadowolone, będzie się buntować i złościć. Pamiętajmy, że dziecko ma prawo do takich uczuć, a my powinniśmy to zaakceptować, pamiętając o tym, aby nie dawać zgody na niewłaściwe ich wyrażanie.

Dziecko wielokrotnie wystawia rodziców, dziadków jak i nauczyciela na próbę, czasami bolesną, aby w rezultacie przekonać się, że ma dorosłych po swojej stronie.  Rozwijające się dziecko potrzebuje wypływać w nieznane, jednak z uspokajającą myślą, że wie, że może w każdej chwili powrócić do bezpiecznego portu, jakim jest jego dom.

 

A teraz… po teorii trochę praktyki

 Ćwiczenie:

 Spróbujcie razem z dzieckiem stworzyć listę zasad i norm obowiązujących w Waszym domu. Aby lista była jak najbardziej konkretna, spiszcie zasady w krótkich punktach. Dzieci mogą ozdobić listę kolorowymi rysunkami symbolizującymi pożądane zachowania. Możecie także razem poszukać obrazków przedstawiających właściwe zachowania w starych gazetach bądź czasopismach i przykleić je na liście zasad. Listę należy umieścić w widocznym miejscu, np. na ścianie w pokoju dziecka. Przy wystąpieniu u dziecka trudnych zachowań możemy zawsze odnosić się do punktów w niej zawartych wyznaczając konsekwencje bądź sygnalizując ich wystąpienie. Powodzenia !

Bibliografia:

1. M. Herbert „ Co wolno dziecku. Rozsądne ustalanie granic”, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczn 2005r.
2. K. Steede „ 10 błędów popełnianych przez dobrych rodziców”, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2000r.
3. Robert J. MacKenzie „Kiedy pozwolić? Kiedy zabronić?
4.  artykuł Niny Olszewskiej „Ustalanie granic i wprowadzanie reguł”)

 

Opracowanie: mgr Aneta Dembińska